Kazimierz Wielki

Zjednoczenie kraju nie oznaczało likwidacji skutków wieloletniego jego podziału. Królestwo było niejednolite pod względem gospodarczym, administracyjnym i prawnym. Kazimierz Wielki wstępując na tron w 1333 roku wiedział, że najpierw musi uregulować stosunki z Janem Luksemburskim i Krzyżakami (zobacz więcej). By zrównoważyć straty terytorialne na zachodzie i północy król Kazimierz zdobył i przyłączył do Polski Księstwo Halickie, Wołyń i Podole. Udało mu się również lennie podporządkować Mazowsze oraz zdobyć Santok, Drezdenko, oraz Wschowę. Kazimierz Wielki zreformował administrację państwa, nadając odpowiednie znaczenie i władzę starostom, wojewodom i kasztelanom. Uregulował także niejednolite ustawodawstwo. Na jego polecenie skodyfikowano prawo w dwóch statusach – oddzielnych dla Małopolski i Wielkopolski. Zmiany dokonały się również w zakresie obronności kraju. Obowiązek pospolitego ruszenia obejmował wszystkich właścicieli ziemskich, oraz wójtów i sołtysów, natomiast do mieszczan należał obowiązek obrony miast. Kazimierz Wielki zbudował wzdłuż granic kraju szereg zamków warownych, a miasta otoczył murami obronnymi. Za jego panowania założono prawie 100 miast Możliwe to wszystko było dzięki stałym dochodom skarbu. Zasilały go podatki, cła, myta, opłaty od miast oraz dochody z królewskich majątków. Zachowane regalia stanowiły ważną część dochodów króla (szczególnie żupy solne w Bochni i Wieliczce). Kazimierz przeprowadził także reformę monetarną, równocześnie czerpiąc zyski z mennic. Kolejną zasługą Kazimierza Wielkiego było ufundowanie Akademii Krakowskiej w 1364 roku. Nowa szkoła miała przede wszystkim kształcić prawników potrzebnych w administracji państwa. Podczas panowania Kazimierza Wielkiego państwo Polskie znacznie się wzmocniło. Królowi udało się przestawić politykę i gospodarkę na inne tory, ukształtować jednolite społeczeństwo myślące kategoriami państwa. Jego śmierć w 1370 roku stanowiła kres panowania dynastii Piastów, gdyż król nie pozostawił po sobie syna.