Wojny polsko-krzyżackie 1414-1435.
Nowy wielki mistrz krzyżacki Michał Küchmeister (Henryk von Plauen został pozbawiony stanowiska w 1413 roku) wyraźnie odrzucał orzeczenia Makraia. Polska i Litwa domagały się ostatecznej rezygnacji ze Żmudzi oraz zwrotu Pomorza Gdańskiego, ziemi chełmińskiej i michałowskiej. Gdy nie dały rezultatu rokowania w Grabiach pod Raciążkiem, Jagiełło w czerwcu 1414 roku wypowiedział wojnę Zakonowi. Państwo krzyżackie nauczone doświadczeniem unikało starcia w otwartym polu, ograniczając się do obsadzenia załogami zamków i miast oraz ogołocenia z żywności własnego kraju (stąd używa się określenia „wojna głodowa”). Wojska polsko-litewskie nie były w stanie w szybkim czasie zdobyć potężne twierdze, dlatego zawarto rozejm, w którym zgadzano się rozstrzygnąć przez papieża, króla rzymskiego i zbierający się sobór powszechny w Konstancji.
W roku 1419 Jagiełło zawarł sojusz z Erykiem Pomorskim, królem Danii, Szwecji i Norwegii i szykował się do wznowienia działań wojennych (co jest kolejnym dowodem na wzrost znaczenia Polski po Grunwaldzie). Jednak wysłannik Zygmunta Luksemburskiego zdołał przekonać obie strony do przyjęcia arbitrażu. Zakończył sie on wyrokiem wrocławskim z 1420 roku, który był w pełni po myśli Zakonu. Potwierdził jedynie zapisu pokoju toruńskiego, a nawet przyznał Krzyżakom sporne miejscowości.
W lipcu 1422 siły polsko-litewskie ponownie połączyły się pod Czewińskiem (podobnie jak w 1410 i 1414 roku) i wkroczyły do państwa zakonnego. Jednak i tym razem nie byli w stanie sforsować większości twierdz krzyżackich. Po dwóch miesiącach podpisano pokój nad jeziorem Melno, uzyskując jedynie trzy przygraniczne osady i definitywne zrzeczenie się roszczeń do Żmudzi przez Zakon. Pokój melneński zakończył trwający przeszło 200 lat okres wojen litewsko-krzyżackich. W dalszych zmaganiach występowała tylko Polska i jej sprzymierzeńcy. Wielkie Księstwo było w okresie swej największej świetności i dążyło do hegemonii we wschodniej Europie. Sprawa krzyżacka została po pokoju melneńskim uznana za załatwioną.
Kolejna wojna, z lat 1431-1435 zakończyła się niemal „drugim Grunwaldem” – pogromem Zakonu Inflanckiego w bitwie pod Wiłkomierzem nad rzeką Świętą 1 września 1435, a mistrz krajowy inflancki Kerskorff padł na polu bitwy. Dopiero „wieczysty” pokój w Brześciu Kujawskim zagwarantował pokój na następne 19 lat.
Oblężenie Malborka podczas
wojny trzynastoletniej, obraz z 1481 r.
Lata 1435–54 charakteryzowały się wyciszeniem waśni politycznych, co było w dużej mierze zasługą stanów pruskich, domagających się przyznania sobie podobnych jak w Koronie swobód. W 1440 zawiazano Związek Pruski, który zjednoczył szlachtę i miasta, a w 1454 poddali Prusy królowi polskiemu. Wybuchło powstanie, cieszące się poparciem Polski, która wypowiedziała wojnę Zakonowi. Wojna się przedłużała, jednak uporowi Związku Pruskiego i króla Polski należy zawdzięczać doprowadzenie do podpisania tzw. drugiego pokoju toruńskiego (19 października 1466 roku). Na jego mocy Polska odzyskała Pomorze Gdańskie, ziemię michałowską i chełmińską, a także anektowała Malbork wraz z okolicznymi Żuławami, Elbląg, Sztum oraz Warmię. Pozostałą część Prus zachował Zakon w charakterze lenna polskiego.
Marcello Bacciarelli, Hołd pruski
(fragment), 1783-86
Zakon krzyżacki przestał istnieć w roku 1525. Ostatni wielki mistrz Albrecht Hochenzollern dążąc do rewizji drugiego pokoju toruńskiego, doprowadził to do tzw. wojny pruskiej (1519-21), w wyniku której spustoszona została znaczna część państwa zakonnego. Trudne położenie Albrechta skłoniło go do zawarcia nowego traktaku z Polską. Posłuchawszy rady Marcina Lutra postanowił porzucić regułę zakonną, ożenić się i przekształcić państwo zakonne w świeckie. Zygmunt Stary przyjął propozycję sekularyzacji Prus Zakonnych jako lenna Korony, co doprowadziło do zawarcia traktatu krakowskiego 9 kwietnia 1525 r. i hołdu pruskiego 10 kwietnia 1525 r.
Hołd pruski kończył sąsiedztwo polsko-krzyżackie. Od przyjaznych stosunków w XII stuleciu, do wzrastających od początku XIV wieku zadrażnień i sporów i walk. Długo Królestwo Polskie było w tych konflikatach stroną słabszą, zmuszoną do ustępstw. Sytuacja ta zmieniła sie dopiero za panowania Władysława Jagiełły, walnie przyczyniła się do tego bitwa pod Grunwaldem. Dopiero jednak za czasów Kazimierza Jagiellończyka (wojna trzynastoletnia), Polska potrafiła się uporać z problemem krzyżackim. Od czasów Zygmunta Starego rozpoczęła się nie mniej burzliwa historia nowego sąsiedztwa, ze świeckimi Prusami.
Warto tutaj nadmienić, że zakon krzyżacki mimo sekularyzacji pruskiej gałęzi, istnieje do dzisiaj - podobnie jak istniał przed powstaniem w Prusach ich państwa.