|
Rycerze zakonu niemieckiego nazywani byli nad Bałtykiem
Krzyżakami. Nazwano ich tak przez ich zakonny strój: biały płaszcz z naszytym
po lewej stronie czarnym, wąskoramiennym
krzyżem (umieszczano go również na tarczach i chorągwiach). Zakon dzielił się
na trzy podstawowe grupy: rycerzy, kapelanów (księży i kleryków) i braci
służebnych. Członkowie pierwszych dwóch mieli prawo nosić białe płaszcze.
Bracia służebni ubierali się w szare płaszcze. Jeszcze inną grupę tworzyli półbracia
- czyli słudzy lub dobrodzieje zakonu. Również kobiety należały do zakonu.
Siostry i półsiostry pracowały w gospodarstwach oraz zajmowały się chorymi w
zakonnych szpitalach.
Rycerze.
Społecznością zakonną zarządzali rycerze. To oni piastowali najważniejsze
funkcje w zakonie. Prawdopodobnie na początku istnienia zakonu rycerzami mogli
zostać także ludzie pochodzenia mieszczańskiego. Później ustalono prawo, które
nie pozwalało ludziom nie pochodzącym z rodów rycerskich zostać
braćmi-rycerzami, chyba że zezwolił na to w drodze wyjątku wielki mistrz. Członkami
zakonu mogły zostać tylko osoby z niemieckiego obszaru językowego, czyli
pochodzące z Niemiec, Austrii, Szwajcarii, Lotaryngii lub Niderlandów. Prawo to
było zwyczajowe i nie znajdziemy go w statusach zakonnych. Wyjątki robiono
tylko dla ludzi pochodzących z domów monarszych lub książęcych. Poszerzało to
wpływy polityczne zakonu, a ziemie wnoszone przez takich braci zwiększały jego
majątek. Mniej istotna od pochodzenia była moralność nowych członków zakonu. Na
mocy przywileju Honoriusza III zakonnikami mogli zostać ludzie wyklęci za
rozboje gwałty i morderstwa. Zakon dawał schronienie tym, którzy chcieli
uniknąć kary za swe zbrodnie. Braci nie przestrzegających reguły lub poleceń
przełożonych karano bardzo surowo. Zakon i władze kościelne ścigały osoby,
które zakon opuściły. Zakon stał się dużym i bogatym zgromadzeniem
zapewniającym niemieckim rycerzom dostatnie życie oraz możliwość zrobienia
kariery politycznej lub wojskowej. Dlatego nie dopuszczano do niego rycerzy
innych narodowości.
Kapelani
Kapelani stanowili drugą grupę braci Zakonu Krzyżackiego.
Świadczyli oni posługi religijne braciom zakonnym i ludności zamieszkującej
Państwo Zakonne. Kapelani nie musieli pochodzić ze szlacheckich rodzin. Z
kapelanów składały się kapituły biskupstw pruskich i to oni najczęściej
zostawali biskupami pruskimi. Zdarzało się, że kapelan zostawał komturem bądź
dyplomatą zakonnym.
Bracia służebni.
Kolejną grupą byli bracia służebni. Najczęściej byli to ludzie niskiego
pochodzenia, tworzyli oni oddziały lekkiej jazdy lub wojsk pomocniczych,
pełnili niższe funkcje administracyjne i gospodarcze. Późnej bracia służebni
połączyli się z półbraćmi, czyli sługami zakonu zatrudnionymi w gospodarce lub
administracji. Półbracimi byli również dobrodzieje zakonu, których nie
obowiązywała reguła zakonna ani śluby. Korzystali oni z praw zakonu i podlegali
władzom zakonnym. Dobroczyńcy musieli popierać zakon i powiększać jego majątek.
Ponadto od krzyżaków zależni byli chłopi zamieszkujący dobra zakonne oraz
knechci pracujący w gospodarstwach zakonnych. Najniższą warstwą byli niewolnicy
(głownie brańcy wojenni), którzy pozbawiani byli wszelkich praw.
|